Η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης είναι ένα πλούσιο και ποικιλόμορφο μωσαϊκό πολιτισμικών και δημιουργικών εκφράσεων, ένα κληροδότημα των προηγούμενων γενεών Ευρωπαίων και μια κληρονομιά για τις επερχόμενες γενιές.

Περιλαμβάνει φυσικούς, κατασκευασμένους και αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, μνημεία, έργα τέχνης, ιστορικές πόλεις, λογοτεχνικά, μουσικά και οπτικοακουστικά έργα, καθώς και τις γνώσεις, τις πρακτικές και τις παραδόσεις των Ευρωπαίων πολιτών.

Η πολιτιστική κληρονομιά εμπλουτίζει την ζωή των πολιτών, αποτελεί κινητήρια δύναμη για τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα και διαδραματίζει ρόλο στη δημιουργία και την ενίσχυση του κοινωνικού κεφαλαίου της Ευρώπης. Αποτελεί επίσης έναν σημαντικό πόρο για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, προσφέροντας τη δυνατότητα αναζωογόνησης των αστικών και των αγροτικών περιοχών και προώθησης του βιώσιμου τουρισμού.

Ο ρόλος και οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αν και η χάραξη πολιτικής σε αυτόν τον τομέα αποτελεί πρωτίστως ευθύνη των κρατών-μελών, των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, η ΕΕ δεσμεύεται να διασφαλίσει και να ενισχύσει την πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης μέσω μιας σειράς πολιτικών και προγραμμάτων.

Η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης υποστηρίζεται από μια σειρά ευρωπαϊκών πολιτικών, προγραμμάτων και χρηματοδότησης της ΕΕ, ιδίως δε από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Πολιτικές της ΕΕ σε άλλους τομείς που λαμβάνουν όλο και περισσότερο υπόψη την κληρονομιά, επεκτείνονται από την έρευνα, την καινοτομία, την εκπαίδευση, το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και τις περιφερειακές πολιτικές έως τις ψηφιακές πολιτικές. Κατά συνέπεια, χρηματοδότηση για την πολιτιστική κληρονομιά διατίθεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», του Erasmus+, της Ευρώπης για τους Πολίτες και των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ επιδιώκουν συνέργειες πολιτικών για την πολιτιστική κληρονομιά μέσω του Συμβουλίου Υπουργών Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού και μέσω της Ανοικτής Μεθόδου Συντονισμού. Από το 2019, η ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής για την πολιτιστική κληρονομιά συμβουλεύει σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ για την πολιτιστική κληρονομιά. Συμπεριλαμβάνει κράτη μέλη, συνδεδεμένες χώρες, ευρωπαϊκά δίκτυα πολιτιστικής κληρονομιάς, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Δράσης στον Τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά σε επίπεδο ΕΕ είναι το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Δράσης στον Τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (2018), το οποίο αντικατοπτρίζει την κοινή σύσταση για δραστηριότητες που σχετίζονται με την κληρονομιά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασίζεται στις προσπάθειες του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018, για την αποτύπωση και την κλιμάκωση της επιτυχίας του, ώστε να διασφαλιστεί διαρκής αντίκτυπος. Το Πλαίσιο θεσπίζει ένα σύνολο τεσσάρων αρχών και πέντε βασικών πυλώνων συνεχούς δράσης για την πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης:

4 βασικές αρχές

• Ολιστική προσέγγιση
• Ενσωμάτωση και ολοκληρωμένη προσέγγιση
• Τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής
• Πολυμερής συνεργασία

5 πυλώνες συνεχούς δράσης

• Πολιτιστική κληρονομιά για μια Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς: συμμετοχή και πρόσβαση για όλους
• Πολιτιστική κληρονομιά για μια βιώσιμη Ευρώπη: έξυπνες λύσεις για ένα συνεκτικό και βιώσιμο μέλλον
• Πολιτιστική κληρονομιά για μια ανθεκτική Ευρώπη: διαφύλαξη της επαπειλούμενης πολιτιστικής κληρονομιάς
• Πολιτιστική κληρονομιά για μια καινοτόμο Ευρώπη: κινητοποίηση γνώσης και έρευνας
• Πολιτιστική κληρονομιά για ισχυρότερες παγκόσμιες εταιρικές σχέσεις: ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας